ज्या समाजगंगेने आपल्याला जोपासले, त्या समाजगंगेच्या ऋणाची जितकी शक्य आहे तितकी, जेव्हा शक्य आहे तेव्हा परतफेड केली पाहिजे. अशा परतफेडीने कर्तव्य केल्याचा अत्यानंद मिळतो असा माझा अनुभव आहे. ह्या आनंदाचा अनुभव मला जीवनात उपभोगायला मिळाला हे मी माझे भाग्य समजतो. प्रत्येकाने पाण्याचे कलश घेऊन जाण्यापेक्षा वाटीभर दूध जरी मंगल कलशात टाकलं तरी "सत्यं शिवं, सुंदरम्" रूपी मंदिराचा गाभारा दुधाने भरून जाईल.
- आबासाहेब गरवारे
आबासाहेबांनी कामगारांच्या कल्याणासाठी गांधीजींच्या विश्वस्त पदाच्या तत्त्वांचे पालन केले. आपल्या यशाचे श्रेय त्यांनी नेहमीच संघटित शक्तीला दिले. आरोग्य, शिक्षण इत्यादी सामाजिक कारणांसाठी त्यांनी आपली कमाई समाजाच्या सर्वांगीण विकासासाठी वापरायचे ठरवले. शाळा, महाविद्यालये, प्रयोगशाळा, ग्रंथालये, व्यायामशाळा यांसारख्या उपक्रमांसाठी त्यांनी उदारहस्ते देणग्या दिल्या. वार्षिक शिष्यवृत्ती व पुरस्कारांचे वितरणही त्यांनी केले. विद्यार्थ्यांमधील शैक्षणिक उत्कृष्टतेला प्रोत्साहन देणारे त्यांचे कार्य अतिशय महत्त्वाचे ठरले.
स्वतः कधी शिक्षणासाठी आर्थिक विवंचनेचा सामना केलेल्या आबासाहेबांनी पुढे जाऊन शैक्षणिक क्षेत्रासाठी दिलेले योगदान नव्या पिढ्यांसाठी अत्यंत प्रेरणादायी ठरले आणि ते भविष्यातही तितकेच महत्त्वाचे राहील. आबासाहेबांचे सामाजिक योगदान अत्यंत भरीव होते. त्यांनी नेहमीच दातृत्वाची भूमिका घेतली. "दान सत्पात्रीच व्हावे आणि त्याचा समाजाला खरोखर उपयोग व्हावा" ही त्यांची ठाम धारणा होती. वैयक्तिक पातळीवर असंख्य विद्यार्थ्यांना त्यांनी मदत केली, परंतु त्यापेक्षाही समाजाच्या व्यापक हितासाठी त्यांनी शैक्षणिक व सामाजिक संस्थांना मदत केली.
महाराष्ट्राच्या शैक्षणिक आणि सामाजिक क्षेत्रात पुण्याच्या महाराष्ट्र एज्युकेशन सोसायटी (MES) या संस्थेने भरीव कामगिरी केली आहे. १८६० साली ‘Poona Native Institution’ या नावाने वासुदेव बळवंत फडके, वामन प्रभाकर भावे आणि लक्ष्मण नहार इंदापूरकर या राष्ट्रवादी विचारवंतांनी ही संस्था सुरू केली. आधुनिक शिक्षणासोबत राष्ट्रप्रेम व भारतीय मूल्यांचा आग्रह ही तिची ओळख ठरली. MES ने सुरुवातीला पुण्यात नूतन मराठी विद्यालय उभारून गुणवत्तापूर्ण शिक्षणाची पायाभरणी केली. पुढे महाराष्ट्रभर शाळा, महाविद्यालये, आणि व्यावसायिक संस्था स्थापन करून शिक्षण क्षेत्रात भरीव कामगिरी केली. MES च्या शिक्षण क्षेत्रातील कामगिरीने प्रभावित होऊन आबासाहेबांनी संस्थेला लक्षणीय अनुदान देऊ केले आणि समाजसेवेचे व्रत जपले. या योगदानाची जाणीव ठेवत संस्थेने आपल्या प्रमुख संस्थांपैकी एका संस्थेचे नाव बदलून गरवारे कुटुंबाच्या सन्मानार्थ ठेवण्याचा प्रस्ताव मांडला. आबासाहेबांनी प्रथम प्रस्तावाला विनम्रतेने नकार दिला. अखेरीस संस्थेच्या आणि सर्वांच्या आग्रहामुळे त्यांनी मूक संमती दिली. ६ ऑगस्ट १९७२ रोजी एका देखण्या समारंभात आबासाहेब आणि विमलाबाईंचा गौरव करण्यात आला आणि महाविद्यालयाचे नामकरण करण्यात आले. नामकरण समारंभ झाला, त्यावेळी राज्यात दुष्काळी परिस्थिती होती. त्यामुळे संस्थेने अतिशय साध्या पद्धतीने हा समारंभ पार पाडला. ना. तिडके हे कार्यक्रमाचे प्रमुख अतिथी होते. त्यांच्या आर्थिक मदतीतून संस्थेच्या इमारती, शिक्षणसुविधा, अभ्यासक्रम, वंचित विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती, यांमध्ये लक्षणीय सुधारणा झाली.
आपली सेवाभावी उद्दिष्टे पूर्ण करण्यासाठी त्यांनी सुमारे पंचाहत्तर विविध ट्रस्ट स्थापन केले. या ट्रस्टच्या माध्यमातून समाजसेवेचे कार्य सातत्याने सुरू आहे. खालीलप्रमाणे गरवारे चॅरिटेबल ट्रस्टतर्फे विविध उपक्रम राबवले गेले:
लातूर भूकंप मदत कार्य – १९९३
गुजरात भूकंप मदत कार्य – फेब्रुवारी २००१
पैठण पूर मदत कार्य – ऑगस्ट २००६
पंतप्रधान राष्ट्रीय मदत निधीसाठी देणगी
महाराष्ट्रातील पूरग्रस्त भागासाठी शिवसेना मदत निधीस देणगी
मुंबई क्रिकेट असोसिएशनला गरवारे क्लब स्थापनेसाठी देणगी
वानखेडे स्टेडियमच्या विकासासाठी देणगी
मुंबई विद्यापीठाच्या गरवारे इन्स्टिट्यूट ऑफ करिअर एज्युकेशन अँड डेव्हलपमेंटसाठी देणगी
महाराष्ट्र एज्युकेशन सोसायटी आणि संलग्न संस्थांना विकासासाठी देणगी (पुणे येथील म. ए. सो. आबासाहेब गरवारे महाविद्यालय, म. ए. सो. गरवारे कॉलेज ऑफ कॉमर्स आणि विमलाबाई गरवारे हायस्कूल)
सांगली येथील मथुबाई गरवारे हायस्कूल व कन्या महाविद्यालयासाठी वुमेन्स एज्युकेशन सोसायटीला देणगी
आबासाहेब गरवारे इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट स्टडीज (२०११-१२) स्थापनेसाठी देणगी
फेलोशिप ऑफ फिजिकली हॅण्डीकॅप्ड – मुंबई यांना देणगी
हेडगेवार हॉस्पिटल – औरंगाबाद येथे गरवारे कल्याण केंद्रासाठी देणगी
व्हिजन रिसर्च फाउंडेशन – चेन्नई यांना देणगी
सुश्रूषा सिटीझन को-ऑपरेटिव्ह हॉस्पिटल लिमिटेड – मुंबई यांना देणगी
बॉम्बेटिन चॅलेंज आणि ब्रिच कॅन्डी हॉस्पिटल – मुंबई यांना देणगी
जागतिक मराठी चेंबर ऑफ कॉमर्स अँड इंडस्ट्रीज यांना देणगी व सहकार्य
विविध संस्था आणि स्वयंसेवी संस्थांना सामाजिक कारणांसाठी सहाय्य
कोविड-१९ काळात अन्नपॅकेट्सचे वितरण
शैक्षणिक कार्य :
"कोणताही व्यवसाय कमीपणाचा नाही" हे आबासाहेबांचे शिकवणुकीचे तत्त्व होते. पुण्यातील आबासाहेब गरवारे महाविद्यालयाचे प्राचार्यांना त्यांनी 'रिक्षा-टॅक्सी योजना' राबवण्याचा सल्ला दिला होता. गरीब विद्यार्थ्यांसाठी रिक्षा उपलब्ध करून देणे, त्यांच्या वापरातून कमाई करणे आणि शिक्षणासाठी निधी मिळवणे, ही संकल्पना त्यांनी प्रत्यक्षात उतरवण्यासाठी मंत्र्यांपासून आर.टी.ओ. पर्यंत सर्वांची मदत मिळवून दिली. त्यांच्या प्रेरणेने महाविद्यालयात स्टेनो-टायपिंग कोर्स सुरु करण्यात आला. स्पर्धा परीक्षा योजनेतून विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन मिळावे यासाठी त्यांनी विशेष सल्लागार मंडळे स्थापन करण्याची संकल्पना मांडली.
ग्रंथालयातील वॉटर कूलरसाठी कंपनीला ५० कट्टे सवलतीबद्दल आग्रह धरून तो मंजूर करून घेणे, हे त्यांच्या कल्पकतेचे उदाहरण होते. 'धावत्याला शक्ती येई, मार्ग सापडे' हा त्यांचा जीवनसिद्धांत होता. महाराष्ट्रीय तरुणांनी सर्व क्षेत्रात कर्तृत्व दाखवावे, त्यांना आजच्या काळानुरूप शिक्षण मिळावे आणि त्यांच्या प्रगतीसाठी संपूर्ण समाजाने एकत्र येऊन प्रयत्न करावेत, ही त्यांची धारणा होती. फक्त तरुणांवर जबाबदारी टाकून समाजाची जबाबदारी संपत नाही, असे ते ठामपणे सांगत.
त्यांच्या योगदानामुळे अनेक शैक्षणिक संस्थांनी त्यांच्या नावाने संस्थांचे नामकरण केले. त्यामध्ये:
महाराष्ट्र एज्युकेशन सोसायटीचे – आबासाहेब गरवारे कॉलेज, पुणे
महाराष्ट्र एज्युकेशन सोसायटीचे – आबासाहेब गरवारे कॉलेज ऑफ कॉमर्स, पुणे
गरवारे बालभवन – पुणे महापालिका
श्रीमती विमलाबाई गरवारे हायस्कूल व ज्युनिअर कॉलेज, पुणे
गरवारे रिसर्च सेंटर फॉर ऑर्गेनिक केमिस्ट्री, पुणे
श्रीमती मथुबाई गरवारे कन्या महाविद्यालय, सांगली
गरवारे इन्स्टिट्यूट ऑफ करिअर एज्युकेशन अँड डेव्हलपमेंट – मुंबई विद्यापीठ
१९४५ साली स्थापन झालेल्या आबासाहेब गरवारे महाविद्यालयात सध्या २५ पदवी शिक्षण विभाग असून, १८ पदव्युत्तर अभ्यासक्रम व ७ संशोधन केंद्रे आहेत. येथे ५० पेक्षा अधिक अभ्यासक्रम शिकवले जातात.
